Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟ ΦΡΟΫΔΙΚΟ ΕΡΓΟ / ΧΑΡΗΣ ΜΩΡΙΚΗΣ

Η δημιουργία, καλλιτεχνική και επιστημονική, σέ τί είδους ψυχική εμπειρία αντιστοιχεί; Ποιες είναι οι παράμετροι που τη διαμορφώνουν; Ο πατέρας της ψυχανάλυσης, σε διαρκή ενασχόληση με τα θέματα αυτά, άρθρωσε πρώτος ευρηματικές απαντήσεις προτείνοντας την έννοια της μετουσίωσης, δηλαδή της μετατροπής ενός ρεύματος ενορμητικού, σεξουαλικού, σε έργο τέχνης ή επιστήμης. Ο Φρόυντ δεν συνέγραψε μία συγκεκριμένη θεωρία για τη μετουσίωση και ό,τι γνωρίζουμε είναι σαν αρχαία θρυμματισμένη επιγραφή: προέρχεται από σπαράγματα αναφορών του γεμάτα κενά, ρωγμές, ασυνέχειες, ασάφειες, πού δημιουργούν νέα ερωτηματικά.

Η παρούσα εργασία επιχειρεί κατ’ αρχάς ένα είδος «αποκατάστασης της επιγραφής», με τον τρόπο της αρχαιολογίας, συμπληρώνοντας, κατασκευάζοντας, ερμηνεύοντας, ώστε να αναδειχθεί και να προταθεί ένα ολοκληρωμένο κείμενο με νόημα. Παράλληλα, διερευνώνται οι σχέσεις που αναφύονται μεταξύ της μετουσίωσης και άλλων ψυχικών διεργασιών. Η χαρτογράφησή τους φωτίζει επιπλέον άλλες, αθέατες και σημαίνουσες πλευρές της ψυχικής λειτουργίας.

Είναι λοιπόν η δημιουργία, καλλιτεχνική και επιστημονική, μόνον μία άμυνα έναντι των κινδύνων που επάγεται η σεξουαλικότητα, και η τέχνη μόνον μία «βραχύβια αυταπάτη», όπως προτείνει ο Φρόυντ; Η παρούσα δημοσίευση, που ολοκληρώνει ένα μακρύ ερευνητικό περίπλου στο φροϋδικό αρχιπέλαγος, εξελίσσοντας τη φροϋδική θεώρηση αλλά και σε αντιδιαστολή με αυτή, αναδεικνύει τη μετουσίωση και την Τέχνη ως κορυφαίες εκδηλώσεις των ενορμήσεων ζωής: μακράν του να συνιστά μία εκλεπτυσμένη άμυνα, η μετουσίωση, που για κάποιους ψυχισμούς συνιστά υπόθεση ζωής ή θανάτου, αποτελεί τη μόνη ουσιαστικά συνθήκη αθανασίας, ένα αντιπεπρωμένο, που ο Έρως σφραγίζει ανεξίτηλα, η δε Τέχνη, στις κορυφώσεις της, το ισοδύναμο μιας εκστατικής, μετατρεπτής εμπειρίας που αλλάζει διά παντός το υποκείμενο.

Λίγα λόγια για το συγγραφέα:

Ο Χάρης Μωρίκης σπούδασε νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία στη Γαλλία. Είναι διδάκτωρ ψυχολογίας, έχοντας περατώσει την ψυχαναλυτική του εκπαίδευση στην Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία. Το βιβλίο του “… εκόμισα εις την τέχνην” αποτελεί το πρώτο δημοσιευμένο τμήμα μίας τετράπτυχης εργασίας που διερευνά τις ενδοψυχικές διαστάσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της τέχνης, έχοντας πλοηγό το φροϋδικό έργο.